سلام دنیا: در باب کنکور، انتخاب، شانس و شکست

در کنکور و به دنبال آن انتخاب رشته، من جزو آندسته از آدمهای خوش شانسی بودم که رتبه خوب دارند و هر رشته ای که بخواهند می توانند قبول بشوند. در انتخاب اولم با رتبه اول قبول شدم. مهندسی کامپیوتر – نرم افزار دانشگاه صنعتی شریف.

فقط یک مشکل وجود داشت. از تحصیل در این رشته لذت نمی بردم که هیچ، برایم عذاب آور هم بود. با دروس مهندسی رابطه برقرار نمی کردم. دلم نمی خواست دانشگاه بروم. نه از جو کلاسها و مطالبشان خوشم می آمد و نه از محیط دانشگاه. ترجیح می دادم توی خوابگاه بمانم و رمان بخوانم.

چند بار خواستم انصراف بدهم ولی به اصرار خانواده و به هر بدبختی بود با چند ترم مشروطی و چندباره گذراندن بعضی درسها مثل درس ذخیره و بازیابی اطلاعات، بالاخره فارغ التحصیل شدم.

تبریک می گم آقای مهندس. حالا تو رسما به جامعه ای از برگزیدگان تعلق داری. سقف بالای سر، غذای سر سفره و امکان جفت گیری را برای تو تضمین می کنیم. حالا می توانی با بیشتر ترسهای نیاکانت خداحافظی کنی.

در دوران دانشگاه یک مشکل کوچک داشتم. اینکه از محتوای آن خوشم نمی آمد. بعد از دانشگاه یک مشکل بزرگ داشتم. اینکه حالا قرار است چه کار کنم. با این مهندس بودنم می خواهم چه کار کنم؟ چند ماهی برنامه نویسی کردم. یا بهتر است بگویم تلاش کردم برنامه نویسی کنم. این کار به شدت در من اضطراب ایجاد می کرد. سالها بعد فهمیدم که جزئیات من را عصبی می کند. در آن زمان خودم را قانع کردم که استعداد برنامه نویسی ندارم. یا این کار را به خوبی یاد نگرفته ام.

چند روز پیش دوست دوران دانشگاه برادرم که بیست سالی بود از من خبر نداشت با من تماس گرفت تا پسر نوجوانش را در زمینه یادگیری اولین زبان برنامه نویسیش راهنمایی کنم.

من هم فردای آن روز با یک جستجوی ساده یک مطلب – به نظر خودم – خیلی خوب در زمینه مزایا و معایب زبانهای مختلف برنامه نویسی و اینکه بهتر است از کجا شروع کنیم پیدا کردم و لینکش را برایش فرستادم.

اصلا چه فرقی می کند که یک نوجوان پانزده ساله اول ++C یاد بگیرد یا Ruby on Rails یا جاوا اسکریپت؟

فرض کنیم که در قدم اول یکی دو خط کد می نویسد و به کامپیوتر می گوید که از طرف او به دنیا سلام کند.

اگر تا به حال برنامه نویسی نکرده اید و از طریق کامپیوتر به دنیا سلام نکرده اید، توصیه می کنم حتما این کار را بکنید. فقط لطفا از من یا یکی از مهندس های کامپیوتر فامیل نپرسید به چه زبانی.

حس خوبی در آدم ایجاد می کند. حتی اگر مجازی. حتی اگر ماشینی. احساس می کنید که از دنیای بسته خود فراتر رفته و با یک دنیای بزرگتر رابطه برقرار کرده اید. بعد با اضافه کردن چند خط دیگر کد، می توانید از کامپیوتر بخواهید که جواب سلام شما را بدهد.

>>سلام دنیا

<<سلام علی

و کم کم گفتگویی شکل می گیرد. و به دنبال آن شاید رابطه ای.

نوشتن کد “سلام دنیا” کم هزینه است. و اگر خطایی هم در کد وجود داشته باشد سریع می توان پیدایش کرد. هدف اینست که سریع سلام کنی و سریع هم جواب سلامت را بگیری. یا متوجه خطایت بشوی.

پدیده ای که در دنیای واقعی خیلی کم از آن آموخته ایم.

مثلا همین کنکور. من باور دارم کنکور شبیه برنامه نویسی است. البته از نوع پر هزینه و پر خطای آن.

بچه ها تلاش می کنند با یک دنیای بزرگ ناشناخته رابطه برقرار کنند و در این راه سالها زحمت می کشند و پول و احساس صرف می کنند. تا کدی بنویسند که خطا نداشته باشد و از کد بقیه بهتر باشد. کدی در حد همین وردپرس که وبلاگ من را منتشر می کند.

اگر کسی به اندازه سلام دنیا تجربه برنامه نویسی داشته باشد، می داند که چنین کدی قطعا خطاهای بی شماری خواهد داشت و کار نخواهد کرد. به عبارت ساده، سلام و ارتباطی ایجاد نخواهد کرد.

ممکن است فکر کنید که باز هم من دارم علیه دانشگاه چیزی می نویسم. ولی به شما اطمینان می دهم که حداقل در  این مطلب چنین قصدی ندارم.

از یک میلیون و 118 هزار نفری که امسال در کنکور شرکت کرده اند، حدود 450 هزار نفر، هم مجاز به انتخاب رشته شده اند و هم انتخاب رشته انجام داده اند. فرض کنیم همه آنها می دانند چه می خواهند و می دانند چگونه به چیزی که می خواهند، برسند. و دانشگاه در این راه برای آنها بهترین گزینه است. من قلبا برایشان آرزوی موفقیت می کنم.

و اما بقیه. حدود هفتصد هزار نفر تلاش کرده اند به دنیا سلام کنند. و در این راه شکست خورده اند.

خوب که چی؟ این چه معنی می تواند داشته باشد؟ چه سؤالهایی می توان پرسید؟ چه درسهایی می توان آموخت؟

من باور دارم که همه ما در همه مقاطع زندگی تلاش می کنیم به دنیا سلام کنیم. تلاش می کنیم در جامعه پذیرفته بشویم و مورد تایید باشیم. و این پذیرفته شدن و تعلق داشتن برای ما امری حیاتی است. از همین روست که پذیرفته نشدن (رد شدن)، احساسات منفی شدید در ما ایجاد می کند. برجسته ترین آنها: احساس شرم و ترس. شرم از کافی نبودن برای سلام کردن و سلام شنیدن. ترس از محروم ماندن از لایه اول هرم مازلو. خور و خواب و خشم و شهوت.

حالا سؤال اینست که آیا برای پذیرفته شدن در جامعه، یک بچه 18 ساله حتما باید از چنین آزمون سختی با چنین شانس کمی، سربلند بیرون بیاید؟

اشکال کار کجاست؟

زمانیکه من دانشجو بودم تقریبا هیچ کسی کامپیوتر شخصی (PC) نداشت. پروژه های درسی را روی کاغذ می نوشتیم و بعد توی مرکز کامپیوتر دانشگاه تایپ می کردیم. تعداد کامپیوترهای آنجا هم کم بود و هر دانشجویی زمان محدودی برای استفاده از کامپیوتر داشت. برنامه ای که روی کاغذ نوشته بودیم آنقدر خطاهای زیادی داشت که معمولا رفع خطای آن از نوشتن اولیه اش بیشتر زمان می برد.

البته خیلی زود کامپیوترهای شخصی فراگیر شدند و همزمان با توسعه سخت افزار، متدولوژیهای برنامه نویسی هم پیشرفت کردند و باور برنامه نویسان به قدرت “تکامل” روز به روز بیشتر شد.

اشکال کنکور و به دنبال آن بسیاری از پدیده های دیگر در زندگی اجتماعی امروز را شاید بتوان با فقدان نگاه تکاملی به پدیده های اجتماعی مخصوصا پذیرفته شدن و تعلق داشتن توضیح داد.

جامعه ای فرض می کند که پزشک/مهندس بودن بالاترین مقبولیت اجتماعی را به همراه می آورد و بعد یک میلیون نوجوان در تلاش برای سلام شنیدن از چنین جامعه ای، پزشک/مهندس شدن را هدف خودشان قرار می دهند. در چنین وضعیتی اغراق نخواهد بود اگر بگوییم که کنکور را می توان با تعداد فالوورهای اینستاگرام جایگزین کرد. صد نفر اول با بیشترین تعداد فالوور بدون کنکور وارد دانشگاه می شوند. بقیه بر اساس تعداد فالوورهایشان امتیاز می گیرند و مجاز به انتخاب رشته خواهند شد.

اینستاگرام (یا هر شبکه اجتماعی) یک اپلیکیشن است برای سلام کردن به دنیا. بدون نیاز به دانش برنامه نویسی. هر پست سلامی است به دنیا و هر لایک و فالو و کامنت جواب سلامی.

شما هم اگر مثل من سلبریتی نباشید، حتما می دانید که پذیرفته شدن در اینستاگرام به تدریج و تکاملی اتفاق می افتد. حتی آنهایی که هیچ پستی ندارند چند تایی فالوور دارند. بعضی روزها سه چهار تا فالوور جدید اضافه می شوند و تا شب نشده دو سه نفر از قدیمی ها آنفالو می کنند. مشاهده من تا به اینجا نشان می دهد که اگر خودت باشی و حرف دلت را بزنی همیشه چند نفری هستند که جواب سلامت را بدهند. البته به شرطی که تو هم جواب سلام آنها را بدهی.

خوب این چه ربطی به کنکور و مجاز نبودن به انتخاب رشته داشت؟

ربطش اینست که تو به هزار و یک دلیل موفق نشده ای در یک جمع بزرگ پذیرفته شوی. مثل کسی که به هزار و یک دلیل قادر نیست در تهران خانه بخرد یا قادر نیست با تیلور سوییفت ملاقاتی داشته باشد. حرف من اینست که مشکل تو لزوما از جنس نداشتن مهارت در تست زنی نیست. تو هم مثل میلیونها (یا شاید میلیاردها) نفر رویکرد غیر تکاملی برای پذیرفته شدن در جامعه انتخاب کرده ای.

من – شاید به دلیل درونگرا بودنم – همیشه با سلام کردن در جمع مشکل داشتم. شاید به همین دلیل بود که دانشگاه نمی رفتم و نداشتن مهارت در سلام کردن را پشت نداشتن علاقه به رشته ام مخفی می کردم. برای من زمان زیادی طول کشید تا این موضوع را بفهمم. و شروع کنم به سلام کردن به دنیا به زبانهای مختلف. و در جمع های خیلی کوچک. به امید آغاز گفتگویی و شکل گیری رابطه ای. آزمایش شگفت انگیزی است و پتانسیل زیادی برای تکامل دارد.

سلام دنیا.