بودن یا داشتن

“آقای سخاوتی در مورد این تم یکم بیشتر توضیح میدین چطوری میشه اجراییش کنیم.آخه بازم آدم که به زندگی تم میده اینم پس میشه به عنوان یه هدف تو زندگیش دیگه.پس چه فرقی میکنه با اون هدفی که شما میگی باعث افسردگی میشه؟”

کسی نمی تواند همانطور که هدفگذاری می کند، برای زندگیش تم گذاری کند. هدف داشتن و بی هدفی دو پارادایم مختلف هستند وگرنه بی هدف زندگی کردن به راحتی تبدیل می شود به یک هدف دیگر.

یک تم بیشتر شبیه یک الگو است که از زندگی شما پدیدار می شود. مثل سبک یک نقاش یا یک آشپز. بعید می دانم ونگوک دنبال “اجرایی کردن” یک تم یا سبک خاص بوده باشد ولی امروز شما با دیدن نقاشیهایش این تم را کشف می کنید یا حدس می زنید. معماری صفوی، فمینیسم، سورئالیسم، فئودالیسم، می نیمالیسم، اشعار حافظ، فیلم فارسی، موسیقی روحوضی  و … الگوی پدیده آمده از شیوه زندگی آدمهایی در یک زمان و مکان خاص هستند.

با این تعریف زندگی همه ما -چه بخواهیم و چه نخواهیم- یک تم دارد. فقط نکته در اینجاست که با همه اهدافی که از تجربه های فرهنگی به ما تحمیل می شوند، تم زندگی ما بسیار به هم شبیه (و قابل پیش بینی) می شود. مثل نما و نقشه و طراحی داخلی میلیونها آپارتمان این شهر و شهرهای دیگر یا مثل محصولات تولید انبوه شده یا مثل فلان مهندس که هدفش شبیه اهداف دو میلیون مهندس دیگر است. شبیه و قابل پیش بینی: داشتن بیشتر.

وجه تمایز پارادایم هدف داشتن و پارادایم بی هدفی اینست که در اولی داشتن (having) نمود پیدا می کند و در دومی بودن (being). در پارادایم بی هدفی همه چیز به همه چیز ربط دارد و در حقیقت همین ارتباط است که یک تم یا یک الگو را پدیدار می کند. در پارادایم هدف داشتن یا همان داشتن، ارتباط غذایی که می خوریم با مکانی که در آن زندگی می کنیم با کاری که برای امرار معاش انجام می دهیم با وسیله نقلیه ای که سوار می شویم با تشکی که رویش می خوابیم و با هزار و یک چیز دیگر که خیال داشتنشان را در سر می پروریم، سست تر و سست تر می شود.

همه ما هستیم. بودن ما نیاز به اجرایی کردن ندارد. همینکه باشیم کافیست تا روزی کسی پیدا شود و هدفش را کشف تم بودن ما قرار بدهد.

با الهام از

To Have or To Be? By Erich Fromm